یکی از اهداف مهم برنامه توسعه اجتماعی و اقتصادی جمهوری اسلامی ایران اولویت دادن به بخش کشاورزی به منظور توسعه اقتصاد بدون نفت است. اهمیت بخش کشاورزی به خاطر عرضه مواد غذایی، ارزآوری و تامین نیاز سایر بخش های اقتصاد و داشتن سهم مهم از تولید ناخالص ملی (GNP) است. با توجه به اهمیت این بخش در کلان اقتصاد کشور و لزوم صادرات این محصول در سطح جهانی بررسی مزیت نسبی صادرات محصولات این بخش لازم و ضروری است. در این مطالعه از بین تولیدات بخش کشاورزی زعفران (طلای سرخ ایران) به علت وضعیت بی نظیر در جهان به عنوان یک تولید تجاری و باارزش با متوسط تولید سالانه 120 الی 170 تن و مقدار صادرات بیش از 80 درصد از کل تولید انتخاب گردیده و مطالعه مزیت نسبی صادرات زعفران در ایران و مقایسه با سایر کشورهای صادرکننده بررسی، تا جایگاه زعفران ایران با توجه به تولید بالا در صادرات و بازار جهان مشخص شود. به منظور مطالعه در این بخش، ابتدا ما کشورهای صادرکننده زعفران را شناسایی کرده وسپس به منظور بررسی مزیت نسبی آمار مرتبط جمع آوری نموده که شامل ارزش کل صادرات زعفران ایران، ارزش کل صادرات کالاها و خدمات در ایران و جهان و کل ارزش صادرات زعفران از کل ارزش صادرات کشورها برای دوره 1997 الی 2001 و در مرحله بعدی با استفاده از روش (RCA)) مزیت نسبی آشکار شده) و RSCA ) مزیت نسبی آشکار شده متقارن) مزیت نسبی صادرات اندازه گیری می شود. نتایج نشان می دهد که ایران نسبت به سایر کشورها دوره مورد مطالعه بیشترین تولید و صادرات و بالاترین مزیت نسبی نسبت به دیگر کشورها دارد. مزیت نسبی صادرات زعفران ایران بین 71.31 و 144.78 می باشد اسپانیا، یونان و هند در ردیف های بعدی قرار دارند. با محاسبه شاخص RSCA نتایج (RCA) تایید می شود و نشان می دهد که سهم ایران در صادرات جهانی زعفران بیش از 97 درصد است.

گل و سایر گیاهان زینتی نقش مهمی در افزایش بهره وری خانوار به صورت خرد و کسب درآمد برای کشور در سطح کلان دارند. با توجه به تنوع آب و هوایی کشور به عنوان یک مزیت در بخش کشاورزی، اهمیت صادرات غیر نفتی، ایجاد تنوع صادرات و کاهش ریسک درآمد برای کشور ضرورت مطالعه در رابطه با بررسی مزیت نسبی صادرات گل ایران در مقایسه با سایر کشور ها را نشان می دهد. در این مطالعه با استفاده از شاخص مزیت نسبی آشکار شده متقارن (RSCA)، مزیت نسبی صادرات گل بین ده کشور بزرگ صادر کننده و ایران محاسبه و نتیجه حاصل نشان می دهد که کشور های کنیا، کلمبیا، اکوادور، هلند، دانمارک و بلژیک دارای مزیت نسبی صادرات گل و کشور های کانادا، ایتالیا، آمریکا، آلمان و ایران در رابطه با صادرات گل مزیت نسبی ندارند.

در این پژوهش، با استفاده از شاخص های مزیت نسبی به بررسی بازار صادراتی فراورده های جنگلی ایران برای بازه زمانی 2009-1970 پرداخته شد. نتایج کاربرد شاخص های مزیت نسبی آشکار شده و آشکار شده متقارن نشان داد که کشور ایران در صادرات این فراورده ها فاقد مزیت نسبی است. همچنین، با بررسی شاخص ثبات عملکرد صادراتی مشخص شد که روند حرکت تجاری کشور در زمینه صادرات فراورده های جنگلی دچار نوسان های عدیده همراه با رشد کاهشی و منفی می باشد. در نهایت، به منظور افزایش صادرات این فراورده ها و برخورداری از مزیت نسبی صادراتی، پیشنهاد شد چشم اندازهای از پیش تعیین شده تجاری مانند شناسایی بازارهای هدف صادراتی این فراورده ها، مورد بررسی قرار گیرد. همچنین، به منظور افزایش صادرات جنگلی از طریق افزایش تولیدات، واگذاری بیش از پیش منابع جنگلی به بهره بردارهای خصوصی پیشنهاد شد.

موافقتنامه نظام تجارت ترجیحی سازمان کنفرانس اسلامی (TPS/OIC) با تأمین حد نصاب الحاق کشورهای عضو به این موافقت نامه لازم الاجرا گردیده و در این مرحله، انجام مذاکرات در خصوص اعمال ترجیحات تعرفه ای پیش روی اعضاء قرار دارد. مقاله حاضر با بکارگیری شاخص (RCA)، ظرفیت های تجاری دوجانبه ایران با هریک از اعضاء موافقتنامه را که می توانند مشمول اخذ و یا اعمال ترجیحات تعرفه ای قرار گیرند در سطح کد شش رقمی سیستم هماهنگ (HS) مشخص نموده‎؛ و از شاخص Cosine به عنوان ضریب تعدیل کننده برای محاسبه این ظرفیت ها استفاده نموده است. نتایج این بررسی نشان می دهد که میانگین ظرفیت صادرات غیرنفتی ایران به اعضاء موافقتنامه در دوره 2001-1997 بالغ بر 400 میلیون دلار است که در مقایسه با صادرات تحقق یافته (204 میلیون دلار) می توانست تا حدود 2 برابر افزایش یابد. در مقابل میانگین ظرفیت وارداتی ایران از بلوک ایجاد شده در طی دوره مذکور بالغ بر یک میلیارد دلار بوده است که در مقایسه با واردات تحقق یافته (409 میلیون دلار) حدود 60 درصد ظرفیت بلااستفاده را به نمایش می گذارد. همچنین اقلام مزیت دار صادراتی ایران (که کشورهای طرف تجاری برای آن اقلام دارای عدم مزیت نسبی می باشند) با هریک از کشورهای عضو موافقتنامه مشخص گردیده اند که می توانند مشمول اخذ ترجیحات تعرفه ای قرار گیرند. از سوی دیگر، اقلام مزیت دار صادراتی هر یک از کشورهای عضو (که ایران در آن اقلام دارای عدم مزیت نسبی می باشد) نیز مشخص شده اند که این اقلام نیز می توانند مشمول اعمال ترجیحات تعرفه ای قرار داده شوند.

در حال حاضر، رقابت پذیری بین المللی تولیدات از اهمیت ویژه ای برخوردار است. در این راستا، مقاله حاضر تلاش دارد تا با توجه به اهمیت و جایگاه صنعت پتروشیمی در تولید و صادرات ایران، مزیت گروه کالاهای این صنعت را طی دوره زمانی 1385-1381، مورد بررسی و اندازه گیری قرار دهد. برای این منظور، از شاخص مزیت نسبی آشکار شده (شاخص مرسوم) و شاخص های سهم ثابت بازار و شاخص پلان تجاری (شاخص های جدید)، استفاده شده است. بر اساس نتایج به دست آمده، علی رغم وجود مزیت نسبی ایران در بیش تر کالاهای صادراتی پتروشیمی، نرخ رشد شاخص مزیت نسبی آشکار شده اکثر گروه کالاهای پتروشیمی دارای نوسان است. هم چنین بر اساس شاخص سهم ثابت بازار، عملکرد رقابتی گروه کالاهای پتروشیمی ایران در بازارهای هدف، معمولا منفی برآورد شده است. سرانجام بر اساس شاخص پلان تجاری، هیچ کدام از گروه کالاهای پتروشیمی در کل دوره زمانی مورد بررسی قادر به کسب یا حفظ موقعیت رقابتی نشده اند. بدین ترتیب، مزیت رقابتی گروه محصولات پتروشیمی طی دوره مورد بررسی دارای روند مشخص و پایدار نیست. با توجه به عوامل موثر بر مزیت رقابتی هم چو‏ن تکنولوژی، کیفیت و نوآوری، توصیه می شود نوآوری، فعالیت های تحقیق و توسعه، انتقال کارای تکنولوژی و سرمایه گذاری مستقیم خارجی مورد توجه جدی قرار گیرد.

هدف مقاله حاضر بررسی مزیت نسبی اشتغال دانش آموختگان دانشگاه های منطقه شمال کشور و مقایسه آن با مزیت نسبی اقتصادی این منطقه می باشد. برای این منظور نمونه تصادفی این دانش آموختگان سه دانشگاه عمده دولتی در سه استان شمالی یعنی استان های مازندران، گیلان و گلستان در رشته های مختلف تحصیلی که تحصیلات دوره کارشناسی خود را در سال های 1380-1375 به پایان رسانیده اند انتخاب شده و براساس پرسشنامه وضعیت اشتغال آن ها در بخش های مختلف اقتصادی مورد مطالعه قرار گرفته است. هم چنین براساس آخرین اطلاعات مربوط به حساب های منطقه ای استان ها در سال 1383 وضعیت استان های شمالی کشور از لحاظ مزیت نسبی ارزش افزوده های (RCA)=Revealed Comparative Advantag  بخش ها و فعالیت های اقتصادی با توجه به شاخص فوق مورد بررسی قرار می گیرند.با وجود این که در تحقیق حاضر نشان داده شده است که استان های منطقه شمال کشور همگی دارای مزیت نسبی آشکار از دیدگاه ارزی افزوده در بخش کشاورزی بوده اند و این در حقیقت می توانست به عنوان یک ابزار سیاستی جهت پذیرش دانشجو در رشته های وابسته به بخش کشاورزی منطقه شمال کشور باشد اما برخلاف انتظار، نتایج پژوهش نشان می دهد که بیشترین بی کاری دانش آموختگان در دانشگاه های این منطقه به دانش آموختگان رشته های وابسته به کشاورزی مربوط بوده است. به عبارت دیگر با نوعی تناقض مواجه می شویم. بنابراین پیشنهاد می شود که با گسترش فناوری جدید در بخش کشاورزی زمینه جذب دانش آموختگان دانشگاهی در این بخش و زیرمجموعه های آن فراهم شود.

هدف اصلی این تحقیق، بررسی مزیت نسبی ایران در تولید و صادرات کشمش است. آمار و اطلاعات جهت محاسبه مزیت نسبی صادرات به صورت سری زمانی در سالهای 1340-80 و برای محاسبه مزیت نسبی تولید به وسیله تحقیق پیمایشی از استان خراسان )شهرستانهای کاشمر، خلیل آباد، بردسکن( جمع آوری شده است. به این منظور از شاخصهای مزیت نسبی آشکار شده ((RCA)) و مزیت نسبی آشکار شده متقارن (RSCA) جهت محاسبه مزیت نسبی صادرات و برای محاسبه مزیت نسبی تولید از ماتریس تحلیل سیاستی (PAM) استفاده شده است.نتایج مطالعه نشان می دهد میانگین شاخص مزیت نسبی آشکار شده در دوره قبل از انقلاب و بعد از آن به ترتیب 31 و 39 است و اختلاف معنیداری بین آنها وجود دارد. همچنین ایران طی دوره مورد مطالعه در صادرات کشمش مزیت داشته و جایگاه این محصول در بازار صادراتی ایران در دوره بعد از انقلاب مناسبتر بوده و درجه اطمینان برای ادامه حضور در بازار جهانی نیز در این دوره افزایش داشته است. افزون بر این، نتایج وجود مزیت نسبی را در تولید کشمش در منطقه مور مطالعه نشان داده است. همچنین دولت در زمینه نهاده ها، به بهره برداران یارانه مستقیم و غیر مستقیم پرداخت کرده ولی در کل، سیاستهای دولت و شرایط بازار داخلی بر اساس شاخص حمایت موثر، به ضرر تولید کننده بوده است. علاوه بر این، سودآوری خالص اجتماعی برای یک تن کشمش تولیدی بالغ در 46 هزار تومان بوده است.